قصه صوتي
از چه زماني مي توانيم براي كودكمان قصه بگوييم؟
شايد با خودتان بگوييد كه از چه زماني مي توانيد براي كودكتان قصه بگوييد. از زماني كه كودك توانايي توجه كردن به حرف هاي شما را پيدا مي كند، زمان قصه گويي شروع مي شود. بنابراين از همان نوزادي هم مي توان قصه گفتن را شروع كرد، صد البته نبايد توقع داشته باشيد كه نوزاد شما متوجه كنه مفاهيم قصه شود، در اين زمان همين ارتباط مهم است.
كودك زماني كه بزرگ تر مي شود و يكي دوسالي از زندگي اش مي گذرد، توجه بيشتري به قصه نشان مي دهد، با اين حال علاقه اي به يك جا ماندن و گوش سپردن فراوان ندارد؛ چرا كه كنجكاوي در جهان اطرافش و كشف آن، ذهنش را مشغول كرده است.
پس نه او مي نشيند كه شما يك ساعت برايش قصه تعريف كنيد و نه شما اين كار را بكنيد كه نتيجه اي جز فراري دادن او از دنياي قصه گويي و مطالعه ندارد. پس به قصه هاي كوتاه يا حتي خيلي كوتاه روي بياوريد. پس از چهارسالگي مي توانيد به او اين اجازه را بدهيد كه از ميان كتاب ها دست به انتخاب بزند و كتاب مورد علاقه اش را بخرد.
تأثير قصه در رفتارهاي كودكان
قصه ها، بهترين راه براي گفت وگو با كودكان در مورد سوء رفتارهاي شان است. واضح است كه منظور ما نصيحت و سرزنش به شكل مستقيم نيست. قصه ها حكم شربت شيريني را دارند كه با آن مي توان تلخي دارو را به راحتي تحمل پذير كرد. رفتارهاي كودك ترسو و خجالتي، كودك پرخاشگر و قلدر و... را مي توانيد با قصه ها درمان كنيد البته با اين شرط كه رفتارها را زود تشخيص بدهيد و دست به كار شويد.
ممكن است با خودتان فكر كنيد كه چطور ممكن است يك داستان ساده جلوي پرخاشگري كودك را بگيرد يا بر ترس و خجالت كودكي ديگر فائق آيد. حسي كه كودك پس از شنيدن يك داستان خوب دارد، مانند احساسي است كه ما پس از تماشاي يك فيلم خوب پيدا مي كنيم.
مخاطب هنگام تماشاي فيلم با يك يا چند
شخصيت همانندسازي يا همذات پنداري مي كند. كودك نيز به همين شكل، هنگام گوش سپردن به قصه، خود را به جاي شخصيت هاي داستان مي گذارد يا به آنها احساس نزديكي مي كند.
چگونه داستان را خوب ترسيم كنيم؟
قصه گويي آنگونه كه ما فكر مي كنيم هم كار ساده و راحتي نيست. البته اينكه متن داستان را ساده و بدون هيچ فعاليت و خلاقيت خاصي از روي كتاب براي كودك در حال خوابمان بخوانيم و در ميان سطور آن خميازه بكشيم هم شيوه اي از شيوه هاي قصه گويي است. اما براي اينكه قصه گوي بهتري باشيد و تأثير عميق تري روي شنونده تان بگذاريد بايد به اين نكات دقت كنيد: يك قصه گوي خوب در ابتداي امر بايد در انتخاب قصه دقت كند.
با توجه به سن و سال مخاطب، روحيه و شرايء استعداد و ذهن و فهم او و با توجه به شرايط محيطي و نياز كودك دست به انتخاب قصه هايي بزند كه آموزه هاي مورد نظر را به كودك انتقال دهد. در عين حال قصه هايي را انتخاب كنيد كه با آن راحتيد و خودتان هم آن را دوست داريد.
ضمن اينكه بهتر است داستان هايي با پايان خوش را براي كودكتان انتخاب كنيد؛ داستان هايي كه در آنها خوبي بر بدي غلبه مي كند، شخصيت خوب داستان پيروز مي شود و مشكلات و سختي ها برطرف مي شوند و شخصيت شرور و بد به سزاي عملش مي رسد يا متنبه مي شود. شما به عنوان يك قصه گو بايد قصه را مانند يك
تابلوي نقاشي در برابر كودك ترسيم كنيد.
خيال را تقويت مي كند
دكتر احمدرضا آذر،پژوهشگر حوزه كودك و نوجوان قصه ها مي گويد: قصه گويي براي كودكان منجر به تقويت "خيال" خواهد شد. در ايام محرم تعزيه هايي برگزار شد كه در آن گفتار، حركات و نمايش هاي نمادين ديده مي شد.
تعزيه ها براي اكثركودكان چند نسل قبل،معنا داشت، اما اين صحنه ها براي خيلي ازكودكان امروز كه در معرض بمباران اطلاعات تصويري توسط رسانه هاي مختلف قرار گرفته اند و از طرفي براي آنان قصه گفته نشده و خيال آنها تقويت نشده،اغلب بيگانه و ناآشنا تلقي مي شود و كودكان با اين نمادها نمي توانند ارتباط درست و معناداري برقرار كنند.
اما در بين همين كودكان نسل امروز، كودكاني هستند كه وقتي با صحنه هاي مربوط به تعزيه يا اصولا هر داستان نمادين ديگر رو به رو مي شوند؛ در اين صحنه ها غور كرده و سوالات جالبي را در ارتباط با آن مي پرسند. اين دسته كودكان، همان گروهي هستند كه والدين آنها برايشان قصه تعريف كرده اند.بنابراين قصه گويي مي تواند واسطه ميان برخي از نمادها و مفاهيم مربوط به آن باشد.
دكتر آذر در ادامه افزود: البته بايد مراقب باشيم كه تلاش براي رشد خيال و وهم در فرد، منجر به توهم گرايي يا القاي شبه آگاهي در او نشود. در دوران امام سجاد عليه السلام گروه هايي به نام "قصاصين" رشد پيدا كردند كه با آگاهي از قدرت قصه گويي و از طريق قصه گويي، افراد را در ارتباط با اعتقادات و باورهاي اسلامي شان در معرض حمله قرار داده بودند كه اين افراد مورد نقد امام سجاد عليه السلام واقع شدند.
بنابراين قصه گويي آن قدر داراي قدرت است كه اگر از اين ابزار به درستي استفاده نشود،مي تواند زمينه را براي ايجاد تعارض در فرد فراهم آورد كه بايد به اين نكته نيز توجه داشت؛ چرا كه قصه گويي به شكل منفي،سبب مي شود ديدگاه هاي كودكان در معرض آسيب قرار بگيرد.
چه قصه اي براي چه كودكي؟
تحقيقات روان شناسان كودك نشان مي دهد قصه گويي، بلند قصه گفتن هنگام خواب و نظم و ترتيب داشتن قصه گويي در دوران ٢ تا ٧ سالگي همه از عوامل موثر و زمينه ساز زنده كردن فرهنگ مطالعه در كودكان است. استمرار قصه گويي در اين دوران در آينده از اين كودكان خوانندگاني خوب و ماهر مي سازد. مدت زمان قصه گويي، اگر به صورت هميشگي و منظم باشد مي تواند از ٥ تا ١٠ دقيقه شروع شود. اين زمان را مي توان با بالارفتن سن بچه ها و افزايش دامنه لغات شان آرام آرام افزايش داد. از ٤ سالگي و گاهي كمي زود تر مي توانيد گاهي از بچه ها بخواهيد كه آن ها براي شما قصه بگويند و هنگام قصه گويي با آن ها همراهي كنيد.
در حقيقت از ٣ تا ٤ سالگي بچه ها معمولا اين آمادگي را دارند تا بخشي از اتفاقاتي را كه براي شان افتاده تبديل به قصه كنند يا قصه هاي ساده اي را كه شنيده اند بازگو كنند. در ٥ يا ٦ سالگي بچه ها از نظر ذهني براي شنيدن افسانه ها آمادگي دارند.
بنابراين مي توانيد قبل از خواب يك يا دو افسانه كوتاه برايشان بگوييد. از ٦ سالگي به بعد بچه ها توانايي شنيدن قصه هاي بلند و قسمت به قسمت را دارند چون حالا ديگر ذهن آن ها مي تواند بين قسمت هاي مختلف داستان ارتباط برقرار كند. البته قصه هاي بلندي را كه براي قصه گويي انتخاب مي كنيد بايد طوري باشد كه هر شب قسمتي از آن به صورت منطقي تمام شود و مقدمات ماجراي بعدي هم در همان شب گفته شود.
پس از همين حالا دست به كار شويد و فارغ از تاثيرگذاري قصه در ادا كردن كلمات، تكوين شخصيت، قدرت تخيل، افزايش اعتماد به نفس و.... براي كودكان تان قصه بگوييد، قصه هايي كه قرار است در روزهاي نه چندان دور آينده، تنها فصل مشترك آن ها با دنياي عجيب و دوست داشتني كودكي شان باشد.
